Антонио Зрилиќ: Капацитети - следната голема компаративна предност

Можете да ги зголемите со брз обрт на имотот, а не со негово зголемување. Всушност, имотот се мултиплицира ако се прави брз обрт. Кога имате 10 милиони имот, и направите обрт еднаш годишно со профитна стапка од 10%, ќе заработите милион евра. Меѓутоа, ако направите обрт на тој имот пет или десет пати, тогаш ќе заработите повеќе

Автор: Антонио Зрилиќ, „Логико“ 

Во неодамнешниот разговор со пријател кој има долгогодишно искуство во бизнисот, но е и човек кој длабоко размислува за работите околу него, ме праша дали знам кој е најважниот ресурс во денешно време? Јас, се разбира, ги фрлив вообичаените балони со кои не може да се промаши како луѓе, процеси, технологија итн. Сепак, тој ми одговори на изненадување - капацитети.

Кои се трошоците на капацитетот?

Тогаш дебатата се сврти во насока на Кина и нејзините неограничени ресурси во форма на работна сила, но вистинската конкурентска предност на Кина во иднина нема да бидат луѓето, туку капацитетот. Со својата политика на индустријализација, Кина достигна критична точка каде што привлече, а потоа одржуваше огромни производствени капацитети во сите индустрии - од челик до луксузни стоки. Повеќето луѓе мислат дека конкурентноста на Кина е во евтина работна сила, но вистинската конкурентност е во нејзиниот капацитет. Ако погледнете подобро, ќе видите податоци дека условите за работа на нивните работници се подобруваат и во Кина и дека нивниот стандард се зголемува. Ова, секако, ќе го намали сечилото за кое зборуваме во однос на евтина работна сила.

Тоа што Кина успеа да го постигне со својата индустријализација е да привлече неверојатно големи капацитети кои се практично бесплатни по одредена точка на покриеност. Точка на покриеност е категорија што студентите по економија ја учат во првата или втората година на студирање и тоа е точка во која трошоците за производство на одредено количество на стоки се покриваат со приходот од тие стоки и приходот од секој следен произведен производ што претставува профит. Тоа значи дека капацитетите кои моментално се вработени се веќе отплатени и дека дополнителното производство не чини повеќе од суровината што ја ставате во него.

Сега, што значи ова за претприемачите? Не сакам да давам никакви предвидувања овде за Кина и нејзиното влијание врз глобалната економија (можеби за тоа во некоја друга пригода). Тоа што сакам е да зборувам за капацитетите како ресурс.

Kолку што ви се поголеми резервите и другите имоти, толку повеќе вашиот пораст е загрозен бидејќи инвестициите што ви јадат готовина растат и на среден рок ќе се најдете во неволја, а на долг рок може да пропаднете.

Скап капацитет

Работевме на проект со производствена компанија во Хрватска која имаше (и сè уште има) брз пораст за неколку години. Во екот на пристапувањето на Хрватска во Европската Унија и средствата со кои располагаат, оваа компанија значително инвестираше во своите производствени и логистички капацитети. Им помогнавме во деловното планирање на продажбата и производството и во анализата на производните трошоци. Тоа што го покажа анализата на производствените процеси е дека нивното производство од 25 работни дена функционирало ефективно само 12 дена, а 13 дена имале различни планирани и непланирани прекини. Ако застанете на ова и прашате: колкав е капацитетот на оваа компанија? Одговорот веројатно ќе биде: Половина од капацитетот што е инсталиран, а многу е инсталиран (две нови комплетни производствени линии и три автоматски фабрики за пакување).

Засега нема проблеми за оваа компанија и за нејзиниот пораст. Меѓутоа, бидејќи порастот продолжува и сегашното ниво на производство повеќе не е доволно, капацитетот ќе треба да се зголеми. Градењето капацитети со евтини и делумно неповратни средства од фондовите на ЕУ не може да трае бесконечно, така што имаме некои методи за зголемување на капацитетите помалку базирани на инвестиции. Ова се методи за управување и оптимизација на процесите. Рековме дека сегашниот процес е таков што повеќе од половина од времето на производство стои. Односно, ако производствените линии имаат инсталирана моќност од 2 милиони произведени единици, а произведувате само 900.000 единици, тогаш работите со капацитет помал од 50 проценти. Сите компании што купуваат дополнителни производствени линии со педесет проценти кофинансирање, а со ваков или сличен распоред на застој на производството, грешат ако мислат дека тоа се евтини капацитети. Тоа се капацитети кои всушност се двојно преплатени.

Економијата е наука за управување со дефицитарните ресурси, а капацитетот не само што е редок, туку е и скап и сè поважен ресурс.

Три решенија

Друг пример е од логистиката. Ако вашата компанија прима и реализира еден милион трансакции годишно (една трансакција е една ставка на нарачката за продажба што сте ја примиле и испорачале до клиентот) и имате 20 работници на складиште, тогаш вашиот капацитет е 50.000 трансакции по работник/годишно (или приближно 4.200 трансакции месечно, односно околу 200 дневно или 20-25 ставки на час по човек). Ако бројот на трансакции се зголемува со стапка од 20% годишно, ќе го удвоите бројот на трансакции за пет години. Сакам само да напоменам дека трансакциите не растат линеарно со порастот на приходите, туку растат и со ситнење на налози и нарачани количества по налог и со зголемување на опсегот и бројот на артикли. За да го надоместите ова зголемување на бројот на трансакции, имате неколку опции:

• Да се ​​вработат повеќе луѓе во магацинот - ова решение има граница затоа што по одреден момент дополнителното вработување дава спротивен ефект на продуктивноста, бидејќи ги зголемува метежот и збрките во магацинот.
• Да се ​​зголеми магацинот - инвестирањето во проширување на постојното или целосно ново складиште неминовно бара зголемување на бројот на луѓе, што ќе даде резултати на краток рок, но и ќе ви ги зголеми трошоците и ќе ја намали конкурентноста.
• Да ги забрзате операциите на магацинот - доколку можете да ја зголемите продуктивноста на луѓето што работат во магацинот, тогаш ќе можете да го надоместите зголемувањето на трансакциите и на тој начин без големи инвестиции и со исти или малку повисоки трошоци за работна сила да постигнете зголемување на вашиот капацитет од еден до два милиони трансакции во ист магацин со ист број, но многу попродуктивни луѓе.

Ако го сфатиме целиот имот на компанијата како капацитети или останеме во магацинот некое време, ќе најдеме уште неколку примери. На пример, средствата имаат различни форми и еден од нив е залихата на стоки што ги складирате во споменатиот магацин. Поради постојаното стремење кон пораст и приход, залихите исто така имаат тенденција да растат. Ова е лесно да се објасни бидејќи за пораст на приходите ни треба поширок опсег и поголеми количества за да можеме да ги извршуваме нарачките од клиентите. Како што растат залихите, така се зголемува и просторот потребен за нивно складирање, а логичното размислување нè води до заклучок: За да продолжиме да растеме, треба да имаме поголеми залихи и поголемо складиште. Сепак, тоа не е вистина! Вистината е дека колку што ви се поголеми залихите и другите имоти, толку повеќе вашиот пораст е загрозен бидејќи инвестициите што ви јадат готовина растат и на среден рок ќе се најдете во неволја, а на долг рок може да пропаднете.

Па кој е рецептот? Рецептот е едноставен: можете да го зголемите капацитетот со побрзо вртење на имотот, а не со зголемување на средствата. Всушност, имотите се мултиплицираат ако ги свртите побрзо. Кога имаш 10 милиони евра имот и правиш обрт еднаш годишно со стапка на профит од 10 проценти, ќе заработиш еден милион евра. Меѓутоа, ако со истиот имот направите обрт пет или десет пати, тогаш ќе заработите пет или десет милиони и вашиот имот ќе се мултиплицира.

За да резимираме. Економијата е наука за управување со дефицитарните ресурси, а капацитетот не само што е редок, туку е и скап и сè поважен ресурс. Со цел да се оптимизира користењето на овој ресурс и да се зголеми капацитетот на нашиот бизнис без големи инвестиции во технологијата, имаме најмалку три начини:

• Да се ​​ослободиме од вишокот - Lean Management е начин кој нè учи како да размислуваме за тоа. Треба да се стремиме да ги елиминираме сите одложувања и трошоци или да ги сведеме на минимум.
• Продуктивност - Забрзувањето на процесите и продуктивноста е пат кој повторно вклучува отстранување на непотребните активности од процесот.
• Обрт на имотот – И на крајот можете да го зголемите вашиот капацитет со подобро искористување на вашите средства користејќи ги повеќе од еднаш годишно или во други периоди.