Несторовиќ/Ковачевиќ: „Сигурно пристаниште“ на современите менаџери

Автори: Станислава Несторовиќ, магистер по менаџмент со човечки ресурси и Тијана Дониќ Ковачевиќ, дипломиран психолог

(Авторките се сертифицирани системско-психодинамични организациски консултанти, со повеќегодишно лидерско и теренско икуство во корпоративно опкружување)

Феноменот мултитаскинг, за кој се зборува нашироко во последнава деценија, стана дел од нашето секојдневие, па дури и неодвоив дел од нас. Поединечни истражувања покажуваат дека стануваме адаптирани, дури и зависни и дека преку мултитаскингот се доживуваме себеси како помоќни, поуспешни и поефикасни (Жан Венг, 2012 година). Ако сум во состојба истовремено да испраќам е-пораки, да пијам кафе, потпишувам договори и одговарам на вајбер-пораки и да комуницирам со колегата, јас сум многу организирана и успешна личност. Но, дали навистина сум?

Дали сте знаеле дека 47% од времето мислиме на нешто друго, а не на тоа што конкретно го работиме во моментот. На автопилот сме, не сме присутни. Затоа, честопати ни се случува на пат кон дома, по минимум 8 часа работење, да имаме чувство дека во текот на целиот ден успешно сме завршиле две или три деловни активности, а знаеме дека денот прелетал во многубројни состаноци, преговарања... И тоа продуцира чувство на недоволна ефикасност, недоволна исполнетост и исцрпеност.

Но, не нè оптоварува само мултитаскингот. Способноста да го насочиме, т.е. да го фокусираме нашето внимание опаѓа со годините, а растат дистракторите на нашето внимание, исто така сè помалку имаме моќ да ги игнорираме, да ги „отпуштиме" мислите, чувствата, сензациите, честопати ирелевантни и небитни бидејќи повеќе се грижиме, промислуваме, размислуваме за минатото или за иднината (мозокот ни е преполн, mindfull) и не сме во состојба да се сконцентрираме на сегашниот момент. Mindfulness за разлика од mindfull нè учи на секоја ситуација, било да е деловна било животна, да ѝ пријдеме:

1. Во сегашно време со фокус на свесноста, создавајќи со време отворен ум, помирен и почист за нови предизвици.

2. Појасно да ги согледаме своите умешности, вештини, што нè придвижуваат или кочат и да владееме со себе.

3. Бидејќи кога владееме со себе, полесно ќе ги разбереме и другите и ќе ги подобриме своите социјални вештини.

Техниката mindfulness на свесно внимание се состои од практики засновани на древни будистички техники и на јога асани. Денешната примена е широка, од модерна психологија, терапија на болка, за редукција на стресот (МБСР, Џон Кабат - Зин), сè до програми за mindful исхрана, подобрување на учењето кај децата... Токму сè поголемиот интерес и реалната успешност на примената водат и до повеќедецениски емпириски истражувања, и денес може да докажеме со снимки, скенирања на мозокот и други параметри за невролошки испитувања (примена на невропластицизам) дека мозокот се менува во согласност со нашите искуства. Мозокот е како мускул во телото, може да го вежбаме. А она што го тренираме станува и посилно. А како да го тренираме нашиот ум? Најпрвин, со набљудување на сопственото дишење. Нема поприродно живеалиште од сопственото дишење. Ние дури 20.000 пати дневно вдишуваме и издишуваме. Дишењето може да биде нашето сигурно пристаниште што го доведува умот во неутрална состојба.

Практиките mindfulness можат да бидат различни, од 6 секунди вдишување и издишување пред состанок или во текот на состанокот доколку шефот или членовите на тимот ве изнервираат; преку примена на техниката СТОП за контрола на стресот, неколку јога асани за моментална стабилизација на умот и подигнување на енергијата во телото; до различни медитативни практики насочени кон сочувство, работа со вознемирувачки емоции, техники за јакнење на самоувереноста; слушање музика или едноставно mindfull набљудување во моментите на пауза на работа, јадење, кратка прошетка надвор од фирмата...

Монотаскингот е побавен на почетокот, но долгорочно дава поголема продуктивност. На пример, поделба на работното време по секции (секција на е-пораки еднаш на еден и пол час; состаноци од 14 до 16 часот, работа на проект од 16 до 17 часот). Кога ќе одредите некое време за работа, на пример, на проект, тогаш треба да се потрудите да ги минимизирате дистракторите (не гледајте ги е-пораките, не примајте клиенти...). Навијте го часовникот според секциите и правете mindful паузи кога ви е потребно.

Кој сè применува mindfulness во деловното опкружување? Програмата Search inside yourself, која се заснова на принципите на mindfulness, на „Гугл" е една од најпопуларните со листа на чекање и до 6 месеци. Дизајнирана е да им помогне на научниците и на програмерите да се олеснат од менталниот товар и на секоја нова работна ситуација да ѝ пристапат фокусирано и со разбирање.

„Џенерал Милс", гигант во областа на житарките, практикува седумнеделна програма mindfulness и медитација. Само за една година од воведувањето на курсот магазинот „Лидершип екселенс" ја рангира компанијата од 14. место на прво - најдобра компанија за пораст и развој на лидери (Gelles, 2013 година). Во „Интел" ако не сте под голем стрес, значи дека не работите добро. За да им помогнат на вработените, ја воведоа програмата Awake@Intel, која содржи јога и практики mindfulness. Посетителите на курсот истакнале дека по завршувањето станале покреативни, пофокусирани на работата, поопуштени и поентузијастични на состаноците и при креирањето на проектите.

И кај нас одредени компании го уочуваат значењето на тренинзите што се занимаваат со техники, кои освен контрола на стресот ќе се занимаваат и со вработените, со нивните грижи, тешкотии, вознемирувачки емоции, мотивации и потреби. Техниките mindfulness се важна алка во овој пристап, а резултатите се неочекувано брзи и видливи.

Брза техника mindful за соочување со стресот – СТОП

С - стоп – да запреме, да го препознаеме и да го „фатиме" моменталното чувство

Т - земи здив (take a breath) – длабоко вдишување на нос, на пример, броиме до четири и издишуваме подолго – броиме до шест (примена на свесно дишење)

О - набљудувај (observe) – ги набљудуваме телото и духот, реакциите на телото, мислите што се појавуваат, сензациите, чувствата; ја прифаќаме моменталната ситуација со разбирање.

П - продолжи (proceed) – се одвојуваме од искуството, ги пуштаме мислите спонтано да течат додека се фокусираме само на дишењето, продолжуваме понатаму).